- Zarejestrowane obrazy otwierają nową erę w obserwacji Słońca i badaniu zjawisk magnetycznych, które mogą zakłócać działanie systemów komunikacyjnych, sygnałów GPS, a nawet prowadzić do awarii sieci energetycznych.
- Proba-3 stanowi przełom technologiczny dzięki pierwszemu w historii udanemu lotowi w ścisłej formacji dwóch satelitów. Sukces misji był możliwy dzięki zaangażowaniu Hiszpanii, która koordynuje projekt za pośrednictwem firmy Sener, oraz współpracy z konsorcjum 29 firm z 17 krajów. Znaczący wkład wniosły również polskie podmioty, które odpowiadały za krytyczną infrastrukturę – w misji wzięło udział aż 7 polskich firm.
- Korona to najbardziej zewnętrzna warstwa Słońca, na co dzień ukryta w blasku jego powierzchni. Można ją dostrzec jedynie podczas całkowitych zaćmień, co znacznie utrudnia jej badanie. To właśnie tam występują temperatury setki razy wyższe niż na samej powierzchni Słońca – zjawisko, które od dekad fascynuje naukowców.
1 czerwca Hiszpańska Agencja Kosmiczna poinformowała o silnej aktywności słonecznej wywołanej przez koronalny wyrzut masy – powszechne zjawisko, które może wpływać na systemy elektroniczne i satelity. Aby lepiej rozumieć i przewidywać takie sytuacja, Europejska Agencja Kosmiczna realizuje misje badawcze poświęcone Słońcu, takie jak Proba-3. Prowadzona przez Hiszpanię za pośrednictwem firmy Sener, misja Proba-3 właśnie osiągnęła historyczny kamień milowy, uzyskując pierwsze obrazy korony słonecznej (najbardziej zewnętrznej warstwy Słońca, złożonej z plazmy) poprzez stworzenie sztucznego zaćmienia w przestrzeni kosmicznej. To bezprecedensowe wyzwanie technologiczne wymagało idealnej koordynacji i synchronizacji między dwoma satelitami misji.
Kluczem do zrozumienia opisanych zjawisk jest korona słoneczna, czyli zewnętrzna warstwa, która jest zwykle niewidoczna z wyjątkiem całkowitych zaćmień Słońca. Mimo niewielkiej gęstości, temperatura korony słonecznej jest setki razy wyższa niż powierzchni Słońca i to właśnie tam znajduje się źródło wiatru słonecznego, który może wpływać na Ziemię.
Obserwowanie korony z Ziemi jest utrudnione przez atmosferę i rzadkość występowania zaćmień. Dlatego Hiszpania i Belgia, za pośrednictwem CDTI i w ramach misji Proba-3, opracowały innowacyjny sposób tworzenia sztucznego zaćmienia przy użyciu dwóch satelitów.
Czym jest Proba-3?
Proba-3 to misja realizowana przez Europejską Agencję Kosmiczną, której celem jest niezwykle precyzyjna obserwacja korony słonecznej przy wykorzystaniu zaawansowanej technologii lotu satelitów w formacji. Jeden z nich, tzw. Okulter, zasłania tarczę słoneczną, a drugi, Koronograf, rejestruje obraz korony. Takie działanie wymaga idealnej i ciągłej synchronizacji między dwoma satelitami podczas okresów obserwacji trwających do sześciu godzin.
Misja jest prowadzona przez Hiszpanię, z firmą Sener jako głównym wykonawcą zarówno urządzeń lotnych, jak i naziemnych. Wspierają ją także Airbus Defence and Space oraz GMV. Główny zespół przemysłowy uzupełniają dwie belgijskie firmy, Redwire i Spacebel. W sumie misja łączy szerokie konsorcjum ponad 29 firm z 17 krajów.
W realizację misji zaangażowanych jest również siedem firm z Polski: Sener Polska, Centrum Badań Kosmicznych PAN, Creotech Instruments, N7 Space, GMV, Solaris Optics oraz PCO. Sener Polska dostarczył mechanizmy SAHRM i SADM odpowiadające za rozłożenie panelu słonecznego satelity koronografu. Wraz z hiszpańskim oddziałem Sener zaprojektował i wykonał podzespoły ław optycznych OBAC i OBAO, zapewniające stabilność instrumentów i precyzyjne pomiary wzajemnego położenia satelitów.
Misja Proba-3 została wyniesiona na orbitę 5 grudnia 2024 roku. Obrazy zaprezentowane po sześciomiesięcznym okresie testowym stanowią efekt pracy inżynierów firmy Sener, wspieranych przez międzynarodowy zespół specjalistów. Potwierdzają one sukces misji i ogromny potencjał technologii lotu formacyjnego.
Jak udało się osiągnąć ten technologiczny przełom?
Stworzenie sztucznego zaćmienia w kosmosie wymaga, by oba satelity samodzielnie – bez ingerencji z Ziemi – utrzymywały wzajemne położenie z milimetrową precyzją. Okulter działa jak sztuczna przesłona słoneczna, ustawiając się między Słońcem a satelitą z Koronografem, skierowanym bezpośrednio na Słońce i rejestrującym obrazy. Koronograf pełni zatem rolę obserwatora.
Dzięki niezwykle precyzyjnemu systemowi nawigacji i sterowania, opracowanemu niemal w całości w Hiszpanii, oraz zastosowaniu specjalistycznych urządzeń optycznych i laserowych, satelity mogą generować sztuczne zaćmienie trwające aż do 6 godzin. Tak długie obserwacje są niemożliwe do przeprowadzenia z Ziemi. Efektem są wysokiej jakości obrazy korony słonecznej, uchwycone z niedostępną wcześniej precyzją.
To także pierwsza misja, która potwierdza wykonalność technologii lotu w formacji z tak wysoką dokładnością – uznanej przez ESA za jeden z kamieni milowych dla przyszłych, wielkoskalowych misji kosmicznych, które będą realizowane w sposób opłacalny użycie wielu małych modułów działających w locie jako jeden duży satelita.
Obserwacje o wielkiej wartości naukowej: dlaczego badać koronę słoneczną tą technologią?
Uzyskane obrazy mają ogromne znaczenie naukowe. Pozwolą na badanie obszarów będących źródłem wiatru słonecznego, który wywołuje zjawiska magnetyczne wpływające na infrastrukturę technologiczną i komunikacyjną na Ziemi.
Dzięki możliwości regulowania sztucznego zaćmienia, możliwe jest również badanie fotosfery – warstwy powierzchniowej Słońca, w której powstają zjawiska takie jak plamy słoneczne, erupcje i inne intensywne aktywności magnetyczne. Monitorowanie i zrozumienie tych zjawisk jest niezbędne do przewidywania skutków burz słonecznych. Jak pokazuje przykład ostatniego raportu Hiszpańskiej Agencji Kosmicznej, takie burze mogą prowadzić do zakłóceń w działaniu GPS, telefonów komórkowych, satelitów, a nawet sieci energetycznych.
Dotychczas szczegółowe badania wewnętrznej korony słonecznej były możliwe jedynie podczas rzadkich zaćmień naturalnych lub przy pomocy mniej precyzyjnych metod, zakłócanych przez oddziaływanie atmosfery. Proba-3 rozwiązuje ten problem, umożliwiając obserwacje trwające nawet do 6 godzin. Ponadto utrzymanie odległości 150 metrów między częścią zasłaniającą Słońce a teleskopem, stanowi fundamentalną przewagę w porównaniu z innymi koronografami wykorzystywanymi w misjach obserwacji Słońca. Umożliwia to uchwycenie obrazu wewnętrznej części korony dzięki skutecznemu blokowaniu światła słonecznego, w tym niepożądanego światła, które zazwyczaj przedostaje się wokół zasłony na skutek zjawiska dyfrakcji.
Dzięki osiągnięciom misji Proba-3 Europa umacnia swoją pozycję lidera w dziedzinie kosmicznych obserwacji Słońca. To szczególnie ważne, gdy rosnąca aktywność słoneczna coraz silniej oddziałuje na nasze codzienne życie. Działania misji zostały zaplanowane na co najmniej dwa lata.
Kluczem do zrozumienia opisanych zjawisk jest korona słoneczna, czyli zewnętrzna warstwa, która jest zwykle niewidoczna z wyjątkiem całkowitych zaćmień Słońca. Mimo niewielkiej gęstości, temperatura korony słonecznej jest setki razy wyższa niż powierzchni Słońca i to właśnie tam znajduje się źródło wiatru słonecznego, który może wpływać na Ziemię.
Obserwowanie korony z Ziemi jest utrudnione przez atmosferę i rzadkość występowania zaćmień. Dlatego Hiszpania i Belgia, za pośrednictwem CDTI i w ramach misji Proba-3, opracowały innowacyjny sposób tworzenia sztucznego zaćmienia przy użyciu dwóch satelitów.
Czym jest Proba-3?
Proba-3 to misja realizowana przez Europejską Agencję Kosmiczną, której celem jest niezwykle precyzyjna obserwacja korony słonecznej przy wykorzystaniu zaawansowanej technologii lotu satelitów w formacji. Jeden z nich, tzw. Okulter, zasłania tarczę słoneczną, a drugi, Koronograf, rejestruje obraz korony. Takie działanie wymaga idealnej i ciągłej synchronizacji między dwoma satelitami podczas okresów obserwacji trwających do sześciu godzin.
Misja jest prowadzona przez Hiszpanię, z firmą Sener jako głównym wykonawcą zarówno urządzeń lotnych, jak i naziemnych. Wspierają ją także Airbus Defence and Space oraz GMV. Główny zespół przemysłowy uzupełniają dwie belgijskie firmy, Redwire i Spacebel. W sumie misja łączy szerokie konsorcjum ponad 29 firm z 17 krajów.
W realizację misji zaangażowanych jest również siedem firm z Polski: Sener Polska, Centrum Badań Kosmicznych PAN, Creotech Instruments, N7 Space, GMV, Solaris Optics oraz PCO. Sener Polska dostarczył mechanizmy SAHRM i SADM odpowiadające za rozłożenie panelu słonecznego satelity koronografu. Wraz z hiszpańskim oddziałem Sener zaprojektował i wykonał podzespoły ław optycznych OBAC i OBAO, zapewniające stabilność instrumentów i precyzyjne pomiary wzajemnego położenia satelitów.
Misja Proba-3 została wyniesiona na orbitę 5 grudnia 2024 roku. Obrazy zaprezentowane po sześciomiesięcznym okresie testowym stanowią efekt pracy inżynierów firmy Sener, wspieranych przez międzynarodowy zespół specjalistów. Potwierdzają one sukces misji i ogromny potencjał technologii lotu formacyjnego.
Jak udało się osiągnąć ten technologiczny przełom?
Stworzenie sztucznego zaćmienia w kosmosie wymaga, by oba satelity samodzielnie – bez ingerencji z Ziemi – utrzymywały wzajemne położenie z milimetrową precyzją. Okulter działa jak sztuczna przesłona słoneczna, ustawiając się między Słońcem a satelitą z Koronografem, skierowanym bezpośrednio na Słońce i rejestrującym obrazy. Koronograf pełni zatem rolę obserwatora.
Dzięki niezwykle precyzyjnemu systemowi nawigacji i sterowania, opracowanemu niemal w całości w Hiszpanii, oraz zastosowaniu specjalistycznych urządzeń optycznych i laserowych, satelity mogą generować sztuczne zaćmienie trwające aż do 6 godzin. Tak długie obserwacje są niemożliwe do przeprowadzenia z Ziemi. Efektem są wysokiej jakości obrazy korony słonecznej, uchwycone z niedostępną wcześniej precyzją.
To także pierwsza misja, która potwierdza wykonalność technologii lotu w formacji z tak wysoką dokładnością – uznanej przez ESA za jeden z kamieni milowych dla przyszłych, wielkoskalowych misji kosmicznych, które będą realizowane w sposób opłacalny użycie wielu małych modułów działających w locie jako jeden duży satelita.
Obserwacje o wielkiej wartości naukowej: dlaczego badać koronę słoneczną tą technologią?
Uzyskane obrazy mają ogromne znaczenie naukowe. Pozwolą na badanie obszarów będących źródłem wiatru słonecznego, który wywołuje zjawiska magnetyczne wpływające na infrastrukturę technologiczną i komunikacyjną na Ziemi.
Dzięki możliwości regulowania sztucznego zaćmienia, możliwe jest również badanie fotosfery – warstwy powierzchniowej Słońca, w której powstają zjawiska takie jak plamy słoneczne, erupcje i inne intensywne aktywności magnetyczne. Monitorowanie i zrozumienie tych zjawisk jest niezbędne do przewidywania skutków burz słonecznych. Jak pokazuje przykład ostatniego raportu Hiszpańskiej Agencji Kosmicznej, takie burze mogą prowadzić do zakłóceń w działaniu GPS, telefonów komórkowych, satelitów, a nawet sieci energetycznych.
Dotychczas szczegółowe badania wewnętrznej korony słonecznej były możliwe jedynie podczas rzadkich zaćmień naturalnych lub przy pomocy mniej precyzyjnych metod, zakłócanych przez oddziaływanie atmosfery. Proba-3 rozwiązuje ten problem, umożliwiając obserwacje trwające nawet do 6 godzin. Ponadto utrzymanie odległości 150 metrów między częścią zasłaniającą Słońce a teleskopem, stanowi fundamentalną przewagę w porównaniu z innymi koronografami wykorzystywanymi w misjach obserwacji Słońca. Umożliwia to uchwycenie obrazu wewnętrznej części korony dzięki skutecznemu blokowaniu światła słonecznego, w tym niepożądanego światła, które zazwyczaj przedostaje się wokół zasłony na skutek zjawiska dyfrakcji.
Dzięki osiągnięciom misji Proba-3 Europa umacnia swoją pozycję lidera w dziedzinie kosmicznych obserwacji Słońca. To szczególnie ważne, gdy rosnąca aktywność słoneczna coraz silniej oddziałuje na nasze codzienne życie. Działania misji zostały zaplanowane na co najmniej dwa lata.
Zdjęcia wykonane przez satelity misji Proba-3:
Zastrzeżenie: Wyrażona w informacji prasowej opinia w żaden sposób nie odzwierciedla oficjalnej opinii Europejskiej Agencji Kosmicznej.
O Sener
Sener, założona w 1956 roku, jest prywatną hiszpańską grupą zaangażowaną w przekształcanie świata poprzez przesuwanie granic technologii. Około 4000 profesjonalistów na pięciu kontynentach obsługuje i współpracuje z klientami i partnerami Sener, kierując się podstawowymi wartościami, takimi jak innowacyjność, doskonałość, zaangażowanie, pasja i praca zespołowa. Na rynku lotniczym i obronnym, z silną orientacją przemysłową, Sener jest wiodącym dostawcą wysokowydajnych produktów w zakresie systemów elektromechanicznych, komunikacji i autonomicznej nawigacji. Jest również uznanym centrum doskonałości w zakresie rozwoju i produkcji systemów komunikacyjnych oraz systemów uruchamiania i sterowania pociskami rakietowymi. Zapraszamy do śledzenia nas na LinkedIn i YouTube.
O Sener Polska
Sener Polska jest firmą inżynierii kosmicznej i częścią działającej w ponad 50 krajach grupy Sener. Warszawski oddział firmy rozpoczął swoją działalność w 2006 roku, a od 2012 specjalizuje się wyłącznie w projektach sektora kosmicznego. Działalność Sener Polska opiera się na dwóch grupach produktów: mechanizmach do zastosowań kosmicznych, obejmujących mechanizmy przytrzymująco-rozkładające, pozycjonujące oraz do zastosowań specjalnych, a także naziemne urządzenia wspomagające (MGSE) niezbędne w transporcie i montażu satelitów oraz statków kosmicznych. Sener Polska odpowiada za projektowanie, budowę, testy oraz montaż urządzeń dla misji największych, międzynarodowych organizacji kosmicznych: ESA, NASA, ESO oraz integratorów, m.in. Airbus oraz OHB. Firma bierze udział w kluczowych misjach naukowych, takich jak: JUICE, Euclid, Athena, PROBA-3, e.Deorbit, ExoMars, ELT oraz przedsięwzięciach komercyjnych, jak IBDM.
O Sener
Sener, założona w 1956 roku, jest prywatną hiszpańską grupą zaangażowaną w przekształcanie świata poprzez przesuwanie granic technologii. Około 4000 profesjonalistów na pięciu kontynentach obsługuje i współpracuje z klientami i partnerami Sener, kierując się podstawowymi wartościami, takimi jak innowacyjność, doskonałość, zaangażowanie, pasja i praca zespołowa. Na rynku lotniczym i obronnym, z silną orientacją przemysłową, Sener jest wiodącym dostawcą wysokowydajnych produktów w zakresie systemów elektromechanicznych, komunikacji i autonomicznej nawigacji. Jest również uznanym centrum doskonałości w zakresie rozwoju i produkcji systemów komunikacyjnych oraz systemów uruchamiania i sterowania pociskami rakietowymi. Zapraszamy do śledzenia nas na LinkedIn i YouTube.
O Sener Polska
Sener Polska jest firmą inżynierii kosmicznej i częścią działającej w ponad 50 krajach grupy Sener. Warszawski oddział firmy rozpoczął swoją działalność w 2006 roku, a od 2012 specjalizuje się wyłącznie w projektach sektora kosmicznego. Działalność Sener Polska opiera się na dwóch grupach produktów: mechanizmach do zastosowań kosmicznych, obejmujących mechanizmy przytrzymująco-rozkładające, pozycjonujące oraz do zastosowań specjalnych, a także naziemne urządzenia wspomagające (MGSE) niezbędne w transporcie i montażu satelitów oraz statków kosmicznych. Sener Polska odpowiada za projektowanie, budowę, testy oraz montaż urządzeń dla misji największych, międzynarodowych organizacji kosmicznych: ESA, NASA, ESO oraz integratorów, m.in. Airbus oraz OHB. Firma bierze udział w kluczowych misjach naukowych, takich jak: JUICE, Euclid, Athena, PROBA-3, e.Deorbit, ExoMars, ELT oraz przedsięwzięciach komercyjnych, jak IBDM.